EnglishChiến lược là một từ được các doanh nghiệp Việt Nam nhắc đến rất nhiều trong một thập kỷ qua. Để hoạt động và cạnh tranh, doanh nghiệp cần có các chiến lược phát triển, kinh doanh, marketing, nhân sự… Tuy nhiên, CEO – người xây dựng nên các chiến lược đó còn mắc phải nhiều sai lầm trong nhận thức, tư duy, đặc biệt là CEO thuộc cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tư duy về khái niệm chiến lược – chiến thuật
Chiến lược là nền tảng, là thứ không thể thiếu đối với mô hình hoạt động và cấu trúc của doanh nghiệp. Các tập đoàn, công ty đa quốc gia không bao giờ thiết kế một mô hình hay cấu trúc ổn định khi chưa lập thiết lập được một chiến lược toàn diện, cụ thể. Trong khi đó, không ít CEO Việt Nam lại tư duy theo hướng ngược lại. Họ mày mò, xây dựng mô hình, cơ cấu tổ chức, và liên tục thay đổi tổ chức, nhân sự trong khi chưa hề định hình một chiến lược rõ ràng. Thậm chí, có doanh nghiệp còn xem chiến lược là sản phẩm của mô hình và cơ cấu tổ chức, chiến lược được sinh ra để phục vụ cho mô hình và cơ cấu hiện hữu.
Từ nhận thức này, doanh nghiệp cứ loay hoay vẽ tới vẽ lui sơ đồ tổ chức, tách – nhập, thêm – bớt phòng ban, thay đổi nhân sự… Và, sự bất ổn đó kéo theo hàng loạt bất ổn khác trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
CEO Việt Nam cũng thường lẫn lộn hai khái niệm chiến lược và chiến thuật. Tuy chúng cùng là sự lựa chọn cách thức, con đường kinh doanh, nhưng chiến lược hướng đến những mục tiêu dài hạn còn chiến thuật chỉ là những giải pháp ngắn hạn thực hiện trong vài tháng đến một năm. Chiến lược thường mang tính chủ động – vạch ra một con đường đi chính, xuyên suốt; trong khi chiến thuật thường mang tính đối phó, ứng biến với những tình huống bất ngờ và vẫn giữ nguyên hướng đi đã định.
Chiến lược thường đòi hỏi việc sử dụng nguồn lực lớn và dài hơi, trong khi chiến thuật chỉ cần sử dụng nguồn lực nhỏ trong một giai đoạn ngắn. Chiến lược, nếu thành công, sẽ mang lại kết quả lớn, còn nếu thất bại thì hậu quả cũng khôn lường; trong khi đó, chiến thuật thường mang lại kết quả nhỏ, hậu quả nhỏ…
Tư duy về vai trò và cách thức xây dựng chiến lược
Các công ty nước ngoài xem chiến lược có tầm quan trọng đặc biệt, là mối quan tâm hàng đầu, định hướng cho mọi hoạt động kinh doanh. Trong khi nhiều doanh nghiệp Việt Nam không mấy coi trọng chiến lược, thấy có lợi nhuận trước mắt thì kinh doanh, thấy sản phẩm nào đang có nhu cầu lớn thì sản xuất…
Từ nhận thức sai lầm về vai trò của chiến lược dẫn đến tình trạng chiến lược của doanh nghiệp Việt Nam thường do một mình giám đốc điều hành nghĩ ra. Không huy động năng lực tập thể nhân viên, không thu thập đầy đủ thông tin, không sử dụng các công cụ phân tích. Đó là lý do doanh nghiệp Việt Nam thường thành công và phát triển rất nhanh lúc còn ở quy mô nhỏ, nhưng giậm chân tại chỗ hoặc thụt lùi khi mở rộng quy mô hoạt động.
Ở quy mô nhỏ, hoạt động kinh doanh đơn giản, lượng thông tin ít, mức độ cạnh tranh chưa cao, CEO với tố chất và kinh nghiệm, có thể bất chợt đưa ra những quyết định đúng đắn. Nhưng khi quy mô doanh nghiệp ở tầm cỡ lớn hơn, lượng thông tin nhiều, môi trường kinh doanh phức tạp, thiếu các công cụ phân tích, thiếu sự bàn bạc thấu đáo… thì một người khó có thể tính toán hết mọi tình huống để đưa ra quyết định đúng.
